بازرسی مایعات نافذ PT (به انگلیسی: Dye penetrant inspection) یکی از روش‌های آزمایش های غیر مخرب (NDT) است. در این روش (بازرسی مایع نافذ یا تست PT) سطح قطعه با مایعی رنگی قابل مشاهده یا فلورسنت پوشیده می‌شود. پس از مدتی این مایع نافذ در درون شکاف‌ها و حفره‌های سطحی قطعه نفوذ می‌کند. پس از آن مایع از سطح جسم زدوده می‌شود و ماده ظاهرکننده به روی سطح پاشیده می‌شود. اختلاف روشنایی مایع نافذ و ظاهرکننده باعث می‌شود که عیوب سطحی به راحتی مشاهده شوند.
مراحل انجام بازرسی مایعات نافذ ( تست PT )
۱ – تمیز کاری جهت بازرسی مایعات نافذ (تست PT)
سطح مورد نظر را جهت بازرسی مایعات نافذ (تست PT) باید کاملاً تمیز کرد و هرگونه عوامل مزاحم و زائد از قبیل آلودگی، چربی، گریس و روغن، جرقه جوش، پوسته اکسیدی و … را باید از سطح پاک کرد.برای تمیز کردن سطح جهت بازرسی مایعات نافذ (تست PT)، می توان از روش های متنوع به طور مجزا و یا همزمان استفاده کرد. انتخاب روش به جنس ماده قطعه، نوع آلودگی سطح و تعداد قطعاتی که باید بازرسی شوند بستگی خواهد داشت.
۲- اعمال مایع نافذ جهت بازرسی مایعات نافذ (تست PT)
بعد از مرحله تمیزکاری سطحی، جهت بازرسی مایعات نافذ (تست PT) باید مایع نافذ را بر روی سطح قرار داد که این عمل را می توان با توجه به امکانات و یا شرایط قطعه به وسیله اسپری کردن، غوطه وری در مخزن مایع نافذ (Penetrant) و یا به وسیله فرچه رنگ انجام داد. مایع نافذ (Penetrant) سطح موردنظر را می پوشاند و بر اثر خاصیت مویینگی، مایع نافذ به درون ترکها نفوذ می کند.
۳ – زمان انتظار مایع نافذ (dwell time) جهت بازرسی جوش و یا بازرسی مایعات نافذ (تست PT)
مایع نافذ اعمال شده جهت بازرسی جوش و تست PT میبایست به میزان کافی روی سطح باقی بماند تا حدی که بیشترین مقدار ممکن از مایع نافذ در زمان تست PT در داخل حفره ها رسوخ نماید. زمان انتظار معمولا به واسطه کارخانجات تولید کننده مواد اعلام می گردد. این زمان در موارد مختلف می تواند بسیار متغیر باشد که معمولاً ۵ تا ۶۰ دقیقه است.برای نمونه در استاندارد BS6443 این زمان ۱۰ دقیقه در نظر گرفته شده است.
۴- پاک کردن مایع نافذ اضافی
بعد از گذشت زمان معین در بازرسی مایعات نافذ (تست PT) که بستگی به شرایط سطحی و حساسیت قطعه دارد باید سطح را از مایع نافذ اضافی پاک کرد.این عمل را عموماً در بازرسی مایعات نافذ (تست PT) با پارچه آغشته به محلول پاک کننده که توسط شرکت سازنده مایع نافذ توصیه شده، انجام می دهند. همین روش برای مایع نافذ پاک شونده با آب به کار می رود. ولی باید توجه کرد که از اعمال محلول پاک کننده به طور مستقیم بر روی سطح تست خودداری شود. چون احتمال خروج مایع نافذ از درزها و ناپیوستگی های سطحی وجود دارد. و در این صورت آشکارسازی عیب، مختل می شود. مایع نافذ عموماً قرمز رنگ است. آزمایش مایعات نافذ (تست PT) بر اساس روشی که مایع نافذ پاک می شود به چهار نوع تقسیم بندی می شوند:
قابل شستشو با آب (water washable)
امولسیون شونده با مشتقات نفتی (post emulsifiable, lipophilic)
قابل پاک شدن با حلال (solvent removable)
امولسیون شونده با مشتقات آبی (post emulsifiable, hydrophilic)
۵ – اعمال آشکارساز
پس از شستشو و خشک کردن سطح قطعه آن را با لایه نازکی از ماده خاصی به نام ماده ظاهرساز یا ظاهر کننده پوشش می دهند.
این ماده باید بتواند مایع نافذ را که در ترک های قطعه نفوذ کرده به خود جذب کند در زمان بازرسی جوش و یا تست PT.
این ماده می تواند به صورت خشک و یا تر باشد.
فرآیند پوشش دهی سطح قطعه با ماده ظاهرساز می تواند به صورتهای مختلفی از قبیل پاششی، غوطه وری و الکترواستاتیکی صورت گیرد.